Szczupak

Szczupak pospolity (Esox lucius) – drapieżna ryba z rodziny szczupakowatych.

Występowanie
Cała Europa, z wyjątkiem Półwyspu Iberyjskiego, południowych Włoch i południowej części Półwyspu Bałkańskiego a także pólnocna oraz środkowa Azja i Ameryka Północna. Introdukowany w wielu krajach świata min w Hiszpanii i Irlandii. Żyje w wodach słodkich, zarówno płynących jak i stojących, oraz w słonawych wodach Bałtyku.

Opis
Osiąga długość do 1,5 m i masę do około 10 kg. Okazy ponad 15-20 kg są rzadkie. Ciało ich jest spłaszczone, opływowe. Głowa wydłużona, ze zwężającymi się szczękami i bardzo szerokim spłaszczonym pyskiem. Zęby szczupaka na dolnej szczęce są skierowane do środka i bardzo ostre, szczęka górna jest ich pozbawiona. Ponadto liczne zęby występują na kości podniebiennej, kościach międzyszczękowych, lemieszu, kości gnykowej oraz łukach skrzelowych. Łuski są dosyć małe, owalne, mocno osadzone w skórze.Linia boczna dobrze rozwinięta, często poprzerywana, posiada ona dwa lub trzy rozgałęzienia wzdłuż boków. Na głowie znajdują się liczne jamki zmysłowe. Płetwy grzbietowa i odbytowa są przesunięte mocno do tyłu i położone blisko siebie. Ubarwienie zmienne w zależności od warunków środowiska. Młode osobniki są zwykle jasnozielone, brązowawe lub srebrzyste. Ciemne plamy na bokach zlewają się czasami w poprzeczne smugi. Starsze osobniki mają ciemnozielony grzbiet, jaśniejsze nakrapiane żółtymi plamami boki i biały brzuch. Płetwy parzyste są czerwonawe i jasne, na nieparzystych występują ciemne poprzeczne paski. W dobrych warunkach rośnie bardzo szybko.

Odżywianie
Jest świetnie przystosowany do życia wodnego drapieżnika, normalnie nie jest aktywnym myśliwym, choć zalicza się do najbardziej drapieżnych ryb. Czyha w ukryciu między roślinami wodnymi i czeka na przepływającą zdobycz. Większe osobniki mogą aktywnie gonić ławice ryb (na przykład śledzi) w strefie pelagicznej dużych jezior albo Bałtyku. Szczupak wybiera ryby często występujące w jego ekosystemie i dostatecznie duże, "żeby były warte wysiłku”. Wśród szczupaków częstym zjawiskiem jest kanibalizm.

Rozród
Tarło odbywa wczesną wiosną w marcu i kwietniu, na zarośniętych płyciznach, starorzeczach i zalanych łąkach. Ikra jest bardzo drobna, jest ona przytwierdzana do roślinności wodnej. Wylęg następuje po 12-15 dniach.

Znaczenie gospodarcze
Mięso szczupaka jest wysoko cenione, szczególnie w Europie środkowej i południowej, trudne jednak do porcjowania w taki sposób, by uniknąć pozostawienia w mięsie ości.

Popularna ryba wśród wędkarzy sportowych, którego łowią na przynęty naturalne (na żywca) i sztuczne (woblery, rippery, błystki obrotowe oraz wahadłowe (tzw. "blachy") i inne. Najpopularniejszą metodą połowu jest spining. Wędkarzy podczas połowu szczupaka obowiązują okresy i wymiary ochronne zgodnie z regulaminem PZW.

Ochrona
W ostatnich latach liczebność szczupaka w polskich wodach wyraźnie się zmniejszyła ze względu na nieracjonalną gospodarkę rybacką (rybaków nie obowiązują okresy i wymiary ochronne ryb) i kłusownictwo oraz także bardzo dużą presję wędkarską.

Bardzo ważna jest ochrona środowiska szczupaka i innych ryb. Chodzi o zatrute wody, przeżyźnienie, brak miejsc na tarłowiska i inne.

Jeżeli chodzi o wędkarstwo sportowe coraz częściej zaleca się metodę zwracania wolności wszystkim albo prawie wszystkim złowionym rybom - "catch and release" - czyli "złów i wypuść". W ten sposób, dostarczając sobie wędkarskich przeżyć, jednocześnie chroni się populację danego gatunku.

Istnieją programy zarybiania szczupakiem. Wymiar ochronny: 45 cm (od 2007 roku)

Okres ochronny
szczupak od 1 stycznia do 30 kwietnia
w pozostałych wodach od 1 stycznia do 30 kwietnia

Rekord Polski: 24,10 kg